Konu Anlatımı - Konu Anlatımı ve sosyal içerik platformu
Bu içerikte ” Demokrasi ve Yaşam ” konusu ele alınmıştır. 9. Sınıf Demokrasi ve İnsan Hakları ders kitabı kaynak olarak kullanılmıştır.
Demokrasi
Demokratik yönetim sistemleri ilk kez eski Yunanistan’da ve daha sonra Roma’da ortaya çıkmıştır. Atina vatandaşları “halk hükûmetleri” sistemini kabul etmişlerdi. Bu nedenle Atina demokrasisi doğrudan demokrasinin örneği olarak kabul görmüştür. Roma’da ise ülkenin yönetimine katılma hakkı sadece aristokratlara ait olmuştur. Atina’da olduğu gibi Roma’da da seçimlere katılma hakkı sadece erkeklere verilmiştir. Demokrasi her iki uygulamasıyla, belli değişikliklere rağmen varlığını bugüne kadar devam ettirebilmiştir. Günümüzde halkın eğitim düzeyinin yüksek olduğu ülkelerde bu yönetim şeklinin daha yaygın olduğu görülmektedir. Bu ülkelerin ekonomik, siyasi, sosyal vb. alanlardaki gelişimi, diğer yönetim biçimlerinin uygulandığı ülkelerden çok daha hızlıdır.
Demokrasi, halkın egemenliğine dayanan yönetim şekli olarak tanımlanır. Yani halkın kendi temsilcilerini seçerek onlar tarafından yönetilmeyi kabul etmesidir. Bu sistemde, halkın kendi arzusu ve iradesi yönetime yön vermektedir. Hükûmetler, halkın katıldığı seçimler sonucunda oy çokluğu ile işbaşına gelir. Yönetim erkini eline alan siyasi parti dışında kalan bir veya birden fazla siyasi parti ise muhalefeti oluşturur. Demokratik yönetimlerde siyasi partilerin hareket ve yetki alanları, birey haklarını temel alan anayasa ile sınırlandırılmıştır. Bu açıdan bakıldığında demokrasilerde katılım ve söz hakkı açısından bir eşitlik görülmektedir.
Demokrasinin Temel İlkeleri
Demokrasiyle yönetilen ülkelerde eşitlik, katılımcılık, özgürlük, müsamaha, adalet gibi değerler esas alınır. Bu değerlerin korunması için bütün demokratik sistemlerde uyulması gereken bazı temel kurallar vardır.
Demokrasinin temel ilkelerinden bazıları şunlardır:
1- İnsan Haklarına Saygılı Olma
Her insanın, insan olmasından dolayı doğuştan sahip olduğu temel hakları vardır. Bu haklar sayesinde dünyanın neresinde olursa olsun insanlar, haklarını kullanırken hiçbir şekilde baskıya ve zorlamaya tabi tutulamaz. İnançlarını, düşüncelerini değiştirmeye zorlanamaz.
Demokrasi, insan haklarını koruyan ve güvence altına alan bir yönetim şeklidir.
2- Güçler Ayrılığı
Demokrasi ile yönetilen ülkelerde üç önemli güç vardır. Bunlar; yasama, yürütme ve yargıdır. Yasama, seçimler sonucunda oluşan parlamento (meclis) tarafından; yürütme, seçimlerde en fazla oyu alan siyasi parti ya da partilerin oluşturduğu hükûmet tarafından; yargı ise bağımsız mahkemeler tarafından yürütülür. Bu güçlerden hiçbiri diğerinin üzerinde olamaz. Üçünün de görevleri ve sorumlulukları farklıdır.
Güçler ayrılığının amacı, iktidarın tek elde toplanmasının sebep olabileceği tehlikeleri önlemek ve bu sayede vatandaşlık hak ve özgürlüklerini güvence altına almaktır. Demokrasilerde bu üç gücün birbirini denetlemesi sağlanarak iktidarın tek bir gücün eline geçmesi engellenir. Kontrol ve denge mekanizmasının adil yürütülmesi için yetkiler paylaşılır ve güçlerin bağımsız işlemesi sağlanır.
3- Hukukun Üstünlüğü
Hukuk devleti, her türlü yönetim ve karar alma işlerini yasalara uygun olarak gerçekleştiren devlettir. Hukuk devletinde bireylerin birbirleriyle ve devletle olan ilişkilerinde birtakım anlaşmazlıklar ortaya çıkabilir. Bu anlaşmazlıklar, tarafların mahkemelere müracaat etmeleri yoluyla kanunların öngördüğü şekilde çözüme kavuşturulur. Hukukun problemleri çözme konusunda bu şekilde belirleyici olmasına “hukukun üstünlüğü” denir.
Hukukun üstünlüğü, hukuk devletinin ve demokrasinin vazgeçilmez koşuludur. Hukuka dayalı bir yönetim şekli olan demokrasilerde hak ve özgürlükler, görev ve sorumluluklar yasalar tarafından güvence altına alınır. Hukukun üstünlüğü ilkesinin yaşama geçirilmesindeki temel koşullardan biri, yargının güvenilir ve bağımsız olmasıdır. Çünkü demokrasi; kanunların adil, eşit ve tutarlı bir şekilde uygulanmasını gerektirir.
4- Laiklik
Laiklik; devlet düzeninin ve hukuk kurallarının din kurallarına göre değil akla ve bilime göre düzenlenmesi, inancın bireysel olduğu düşünülerek vicdan özgürlüğünün sağlanmasıdır. Laik devlette; devletin siyasi yapısını, hükûmetin ve idarenin işleyişini, toplumun yaşayışını düzenleyen kanun ve kuralları akıl, mantık, ihtiyaçlar ve hayatın gerçekleri tayin eder.
Laik devletin görevi; kişilerin vicdan, dinî inanç ve kanaat özgürlüğünü teminat altına almaktır. Dünyada demokrasinin gelişmesiyle bu ilke, çağdaşlaşma ve insan hakları açısından oldukça önemli hâle gelmiştir. Mustafa Kemal’e göre laiklik; din ve dünya işlerinin birbirinden ayrılması demek olduğu kadar tüm vatandaşların vicdan, ibadet ve din özgürlüğü de demektir.
5- Seçimler, Temsil, Siyasi Partiler ve Çoğulculuk
Demokratik sistemlerde seçim en önemli unsurlardan biridir. Halk, kendini yönetecek kişileri seçim yoluyla belirler. Büyük kalabalıkların bir araya gelerek karar almaları ve bu kararı uygulamaları olanaksızdır. Demokrasiyle yönetilen ülkelerde bu görevi, seçmenler adına onların seçtikleri temsilciler yapar.
Halk, temsil yetkisini kendini yönetecek kişilere belirli bir süre için verir. Bir sonraki seçimde kendisini temsil etmede yetersiz bulduğu kişileri değiştirme hakkına sahiptir.
Seçme hakkının temeli, genel ve eşit oy ilkesine dayanmaktadır. Genel oy, hiçbir ayrım yapılmadan vatandaşların oy hakkının olması demektir. Eşit oy ise her bir seçmenin oyunun, öteki seçmenlerin oyları ile eşit değerde olmasıdır. Bu iki hak, yüzyıllar süren mücadeleler sonunda alınabilmiştir. Uzun yıllar boyunca farklı toplumlarda kadınlara, yoksullara ve kölelere bu haklar tanınmamıştır.
Siyaset, devlet işlerini düzenleme ve yürütme sanatıdır. Siyasi parti ise ortak düşünce ve görüşteki kişilerin oluşturduğu siyasal örgüttür. Siyasi partilerin temel amacı, seçimler aracılığıyla iktidar olabilmektir. Demokratik sistemde sadece iktidar olan siyasi partilerin değil, muhalefetteki partilerin de önemli görevleri vardır. Muhalefet partileri, bir yandan iktidar olma mücadelesi verirken bir yandan da iktidardaki parti ya da partileri denetleyerek işleyişte aksayan yönleri belirler, bu doğrultuda politika geliştirir.
Seçimler aracılığıyla halktan en fazla oyu alan siyasi parti veya partiler iktidarı oluşturur. Demokratik sistemlerde vatandaşlar, temsil yetkisini tercihleri doğrultusunda oy kullanarak gerçekleştirir. Çoğunluğun oyuyla seçilen iktidar sadece kendisine oy verenlerin değil, oy vermeyenlerin de haklarını koruyarak eşitlikçi bir anlayışla görevini yerine getirir. Hükûmet olan siyasi parti veya partiler, uyguladıkları politikaları halka anlatmak ve politikaların sonuçlarıyla ilgili onlara hesap vermek zorundadır. Bu, demokrasinin şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkesi gereğidir.
6- Sivil Toplum Kuruluşları
Demokratik sistemlerde sivil toplum kuruluşları, siyasi partiler kadar önemlidir. Bu kuruluşlar insan haklarını korumada, toplumu eğitmede, bilgilendirmede ve kamuoyu oluşturmada önemli katkılar sunar. Sivil toplum kuruluşları özellikle demokrasi kültürünün yerleşmesinde, toplumsal duyarlılık oluşturmada, çevre ve sağlık gibi toplumu yakından ilgilendiren konularda iktidarları ve yerel yönetimleri yönlendirebilir, kamuoyu oluşturarak ilgili birimlerin üzerinde baskı unsuru olabilir. Sivil toplum örgütlerine gönüllülük esasına göre üye olunur ve bu örgütlere üye olanların sayısının artması, çağdaşlaşmanın da göstergesi olarak kabul edilir. Sivil toplum kuruluşlarının demokratik değerlerin toplum ve yönetim düzeyinde yaygınlaşmasında önemli bir rolü vardır.
- Kaynak: Orta Öğretim Demokrasi ve İnsan Hakları Ders Kitabı
- Yazar: Bora Bayrak
Demokrasi ve Yaşam içeriği Konu Anlatımı sitesinden alıntıdır.
source https://konuanlatimi.net/demokrasi-ve-yasam/
Yorumlar
Yorum Gönder
Yorumunuz için teşekkürler.